Zorlu koşullar güçlü araçlar gerektirir

Kuzey Finlandiya'daki Kimi Madeni'nin üzerinde kırlangıçlar dönüyor. Ana girişin yakınında kurulmuş olan bir çadırın içine girip çıkıyorlar. Kuşların sesi etrafa yayılıyor ama çadıra yaklaştıkça sürekli olarak devam eden, orta seviyede bir uğultu duyuluyor.

Bu ses, çadırın içinde oldukça sert bir kayaya 560 metrelik havalandırma şaftı delen ve şu anda 275 metreye ulaşan bir Robbins 123RH makinesinden geliyor. Şaft, Kemi Madeni'nin 1000 metre derinlikteki bir sonraki maden seviyesine havalandırma sağlıyor.

Orefields Raise Boring AB'den kıdemli şef Jonsson, 4 metre yüksekliğinde bir makinenin önündeki derli toplu kabinde oturuyor ve bilgisayar ekranından net kuvvet ve torku gözlemliyor.

"Sorun yaşamadan her şey böyle güzel gittiğinde işimin bir tablonun kurumasını izlemek gibi olduğunu hissediyorum," diyor gülümseyerek. "Makine kendi işini yapıyor ve benim de sadece gözlemleyerek kulak vermem gerekiyor. Makine biraz huzursuz davranır ve sesler daha şiddetli gelmeye başlarsa delik genişleticinin daha sert bir tabakaya geçtiğini anlarım. O anda torku uzaktan ayarlamam gerekir."

Delik genişletici istikrarlı bir şekilde saatte 40 santimetre hızla ilerler. Jonsson monitöründen delme işleminin 1,5 metre daha ilerlediğini gördüğünde makineyi durdurma ve bir sondaj borusunu daha çıkarma zamanı gelmiştir. Yaklaşık her üç ila dört saatte bir, Jonsson en üst sondaj borusu adaptörünü kendi kabininden uzaktan gevşetir. 1,5 metre uzunluğundaki sondaj borusu makineden çıkarıldığında araçla yakındaki basamağa götürülür.

Jonsson, kısa süreli ancak şiddetli bir gümbürtü duyulmadan önce koruyucu kulaklıklarını ayarlıyor. Ardından kabininden ayrılıp birkaç basamak çıkıyor ve yive biraz yağ ekliyor.

Hedefe artık 1,5 metre daha yaklaşılsa da hala yeraltından yukarı çıkacak çok sayıda sondaj borusu var.

Orefields, Kemi Madeni'ndeki işe başlayalı sekiz ayı biraz geçti. Başlangıçtan itibaren koşulların zorlayıcı olacağını biliyorlardı.

Epiroc'un Robbins 123RH'sinin bu görev için doğru seçim olduğu barizdi. Orefields CEO'su Johan Tingström, "Sahayla ilgili önden bazı bilgiler almıştık ancak koşullar beklenenden de ağır çıktı," diye itiraf ediyor.

Çadırın arkasındaki zeminden bir kuvars parçasını eline alıyor. Bu beyaz taş, Kemi Madeni'nde karşılaştıkları en sert malzemelerden biri.

"Bu taşın oluşturduğu 20 metrelik bir katmanı, yumuşak topraktan oluşan 20 metrelik bir başka katman takip edebiliyor. Robbins 123RH makinesi, bu koşullar için açık ara en güçlü makine ve bunun gibi büyük şaftlar da açabiliyor. Koşullar göz önünde bulundurulduğunda makinenin ilerleme hızının çok iyi olduğunu görüyoruz."

Epiroc İş Kolu Yöneticisi Carl Hansen, klasik baş yukarı delme yönteminin (Robbins 123RH makinenin bu sahada kullandığı yöntem) sondaj ve patlatma yöntemine göre daha güvenli ve etkili bir delme yöntemi olduğunu söylüyor.

İşin püf noktası, tork ve kuvvetin birleşiminde yatıyor.

"İlk önce yüzeyden tünele kadar daha küçük bir pilot delik açar. Daha sonra büyük bir delik genişletici, delme sisteminin alt ucundaki pilot ucun yerini alır ve büyük bir kuvvet ve dönüşle yukarı çekilir. Bu yöntem, havalandırma şaftı kullanıldığında daha iyi hava akışı sağlayan düz bir duvar yüzeyi oluşturur. Patlayıcı içermediği için daha güvenli ve tahmin edilebilir bir yöntemdir" diyor Hansen.