21 Kas 2023 Salı
Kuzey Kutup Dairesinin yukarısındaki küçük bir kasaba olan Kirovsk'taki doğa, Game of Thrones fantastik drama dizisindeki bazı sahneleri akla getirmektedir. Kar fırtınası sırasında gözden kaybolmalarına rağmen dağ zirveleri şehri çepeçevre kuşatmakta, keskin bir rüzgar, şehir sakinlerini ve ziyaretçileri sığınak aramaya zorlamaktadır.
Sığınmak için hiç de alışılmadık bir yer seçerek Kirovsk madenindeki yeraltı çalışmalarına gidiyoruz. 4×4 kamyonumuz ile büyük bir makinenin önünde durmadan önce aydınlatılmış tünellerin içinde on beş dakika boyunca ilerliyoruz.
Yaklaşık yüz yıl önce, Khibiny dağlarında en büyük ve en zengin apatit-nefelin cevher yataklarından biri bulundu. Bu dağlardan çıkarılan fosfor içeren ham maddeler, yapay gübre üretiminde kullanılan girdiler olup sadece Rusya'da değil, dünya çapında yüzden fazla ülkede kullanılmaktadır.
"Geçmişte, farklı makineler kullanarak uzaktan kumanda olmadan sondaj yaptık. Kalite iyiydi, ancak yeraltında çalışan makine operatörleri için maksimum güvenliği sağlamak istedik"
Kirovsk Şubesindeki Baş Mühendis Vyacheslav Onuprienko şu açıklamaları yapıyor:
“Baş aşağı delikler üzerinde çalışıyoruz" diyor. Onuprienko 2014 yılında geldiğinde madende, sadece düşey sondaj delikleri açmak için değil, aynı zamanda kısmen derin sondaj için de manuel sondaj makineleri kullanıyordu. Çok geçmeden yönetim, mekanize teçhizatlara geçmeye karar verdi.
“İlk Epiroc Simba makinesi 2014 yılında test edildi. Camlı kabinleri, uzaktan çalışmaya uygun yüksek düzeyde rahatlığı ve daha yüksek üretkenliği ile diğer üreticilere ait benzer makinelerle karşılaştırıldığında daha moderndi." diyor Yarunin. Başlangıçta, makine yarı otomatik modda kullanıldı. Operatör manuel modda kuyu için sondaj ayarlarını yaptı ve ardından makinenin işini yapmasına sağladı.
Apatit JSC Kirovsk Şubesi daha sonra Epiroc'un, makine operatörünün makine başında sürekli bulunmasını gerektirmeyen akıllı işlevini uyguladı. Sondaj işlemi, Simba Otomasyon paketi ile etkinleştirilen uzaktan kumanda özelliklerine sahip ABC Total işlevi aracılığıyla otomatik hale getirilir. Her makineye bir dijital delme planı kurulur ve Makine Uzaktan Erişim seçeneğiyle uzaktan yüklenebilir. Bu özellik, Apatit JSC'nin makine operatörlerini yerin altından yüzeye taşımasını sağladı.
“Şuraya bakın, her şey şemada görülebiliyor,” diyor sondaj sahası başkan yardımcısı Yevgeny Torsogoyev, özel bir sondaj haritası hazırlarken. Makinelerle yeraltında periyodik olarak çalışan kişilerin, yalnızca Simba makinelerini bir patlama deliği halkasından (kuyuları delip patlayıcıları içerisine yerleştirmek için yapılan işaretleme) diğerine süren özel işçiler olduğunu açıklıyor. "Birisi sondaj modülüne yaklaşmak isterse, bu hareket sensörlerini tetikler ve teçhizat durur. Ayrıca, hepimizin uzaktan izleyebilmesi için video kameralar da var.“
Sıcak operatör odasında iki kişi çalışıyor. Önlerinde Simba makinelerini uzaktan kumanda etmeye yarayan kumanda kolları var; birkaç ekran ise yeraltında bulunan makinelerde neler olup bittiğini gösteriyor. Her operatör dört ila altı adet makineyi kumanda eder. Operatörlerden biri, 2003 yılından beri Apatit JSC Kirovsk Şubesi'nde çalışan Igor Kramarenko’dur. Yeraltındaki kumanda panelinin arkasındaki çalışmanın fiziksel olarak ne kadar zor olabileceğini açıklayarak, "Üretimde kullandığımız, elimizdeki tüm sondaj makineleri üzerinde çalıştım” diyor. "Korkmuyordum ancak ortam tozlu ve gürültülüydü. Bazen ekipman bozulur, yeraltında parçaları değiştirmek imkansızdır, bu nedenle işçiler onarım için makineleri yer üstüne çıkarmak zorunda kalırdı.“
